Na ‘open access’ wordt nu ‘open science’ de norm
Over drie jaar moeten niet alleen alle met publiek geld gefinancierde publicaties openbaar toegankelijk zijn, ook de daarvoor gebruikte onderzoeksgegevens moeten door iedereen kunnen worden geraadpleegd. Nederland moet van ‘open access’ naar ‘open science’. Dat staat in het Nationaal Plan Open Science dat tien organisaties uit de kennissector vandaag aanbieden aan staatssecretaris Sander Dekker van Wetenschap.
Drie jaar geleden schreef Dekker al in een brief aan de Tweede Kamer dat in 2020 alle met publiek geld gefinancierde wetenschappelijke publicaties openbaar toegankelijk moeten zijn volgens de principes van open access. Deze kennisdeling zou volgens de staatssecretaris onderzoek en innovatie moeten versnellen en voor economische groei moeten zorgen.
Universiteitskoepel VSNU ging daarop onderhandelen met uitgevers van wetenschappelijke tijdschriften om tot een regeling te komen. De uitgevers zouden namelijk inkomsten mislopen omdat universiteitsbibliotheken geen abonnementskosten meer zouden betalen.
Als voorzitter van de Europese Unie zette Nederland open access bovendien op de agenda van Europese ministers van wetenschap en innovatie. De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) besloot om alleen nog onderzoek te financieren als dat na publicatie direct openbaar toegankelijk wordt gemaakt.
Nu gaan Dekker en de universiteiten nog een stapje verder. Ook de achterliggende onderzoeksgegevens moeten zoveel mogelijk toegankelijk worden gemaakt. Tien partijen, waaronder de VSNU, KNAW, NWO en de Vereniging Hogescholen schrijven dat in het Nationaal Plan Open Science dat ze vanmiddag aan staatssecretaris Dekker overhandigen.
Beloningssysteem
Zij willen nadenken over een systeem waarin onderzoekers, onderzoeksgroepen en onderzoeksvoorstellen kunnen worden beloond als ze werken volgens de principes van open science. ‘Open science nodigt uit tot een bredere set aan evaluatiecriteria dan louter onderzoeksoutput en -kwaliteit,’ staat er in het plan.
