Niks meer missen?
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief!
Aan de Faculteit der Geesteswetenschappen (FGw) komen minder masteropleidingen. Tevens worden de bachelor-opleidingen geherstructureerd, waarbij twee alternatieven zullen worden onderzocht: de invoering van een faculteitsbreed liberal arts college en de invoering van bachelor schools.

Dit staat in Profiel 2016, het plan dat decaan Frank van Vree gisteren heeft gepresenteerd aan zijn medewerkers en studenten. Directe aanleiding voor het profileringsplan is de ‘zorgelijke situatie’ van de faculteit. FGw kampt met teruglopende studentenaantallen en daardoor teruglopende financiering door het College van Bestuur (CvB) dat de financiële middelen uit Den Haag onder meer herverdeelt op basis van aantallen studenten en behaalde studiepunten. ‘De tekorten worden voor twee derde veroorzaakt door een lagere studiepuntprijs en andere verdelingssleutels die het CvB hanteert,’ zegt Van Vree.

Daarnaast heeft FGw te maken met teruglopende onderzoeksfinanciering in de tweede en derde geldstroom en met een aanhoudende daling van de rijksuitgaven voor onderwijs. ‘Van die aanhoudende daling hebben overigens ook de rechtenfaculteit en de FMG last.’ Zoals het er nu naar uitziet zal de FGw volgend jaar ruim vier miljoen moeten besparen. ‘En als we niets doen, kan dat bedrag oplopen tot meer dan tien miljoen in 2018.’ Het bedrag van dertien miljoen, dat afgelopen week werd genoemd door hoogleraar Josef Früchtl in een brief aan het faculteitsbestuur, is volgens Van Vree een slag in de lucht. 'We weten het gewoon nog niet.’

Om het hoofd te bieden aan de financiële problemen zal er met name aan de onderwijskant diepgaand worden ingegrepen, zegt Van Vree. Hij voegt eraan toe dat ook aan andere universiteiten de faculteiten geesteswetenschappen te kampen hebben met teruglopende studentenaantallen en maatregelen nemen. ‘Ik noem Groningen, ik noem de VU. En in Tilburg wordt zelfs de opheffing van de hele letterenfaculteit overwogen.’ Zover mag het wat Van Vree betreft aan de UvA niet komen.

Overcapaciteit
‘Overigens ging het tot een paar jaar geleden juist heel goed met FGw,’ zegt Van Vree. ‘We hadden in 2011-2012 nog een overschot op de begroting en moesten zelfs geld uitgeven om niet gekort te worden. Die rooskleurige situatie hadden we toen moeten gebruiken om structurele problemen in de faculteit aan te pakken. Dat hebben we niet gedaan. Die maatregelen moeten we dus nu nemen.’

De faculteit heeft om te beginnen veel te veel onderwijsprogramma’s en -trajecten en te veel keuzevakken in relatie tot het aantal studenten. Van Vree: ‘We hebben te maken met een structurele overcapaciteit. Daarnaast hebben we te maken met een hele kwetsbare positie van het talenonderwijs. Het klassieke talenonderwijs trekt vaak hele goede studenten, maar het zijn er heel weinig.’

Als het gaat om de bachelorfase zijn er wat Van Vree betreft twee scenario’s. In het eerste zeer vergaande scenario worden alle afzonderlijke bachelors ondergebracht in een liberal arts college, die voor alle studenten dezelfde propedeuse kent. Vanaf het tweede jaar kunnen studenten dan een specialisatietraject met ‘majoren’ volgen. Dit zou volgens Van Vree ‘een radicale omslag’ betekenen in de manier waarop het huidige bacheloronderwijs is ingericht.

Het alternatieve bachelor-scenario bestaat uit de inrichting van bachelor schools die in zekere zin voortbouwen op de huidige bachelors, al zullen de propedeuses van die schools breder van opzet zijn dan in de huidige bachelors. Van Vree heeft zelf niet per se een voorkeur, maar zegt wel dat het voorstel te komen tot een liberal arts college ‘zonder meer interessant’ is. ‘Dat voorstel zou ik graag diepgaand willen onderzoeken. Omdat alle eerstejaarsstudenten in dat voorstel hetzelfde traject volgen, is het een heel transparant onderwijsmodel dat bovendien uniek in Nederland zou zijn.’

Voor beide varianten geldt dat er veel aandacht zal zijn voor taal- en regiostudies; het specifieke taalverwervingsonderwijs zal worden ondergebracht in een op te richten Amsterdam Centre for Languages.

Weglekken
Naast de bachelors wordt ook het masteraanbod tegen het licht gehouden. Van Vree: ‘We bieden momenteel 67 masterprogramma’s aan. Heel veel daarvan zijn helaas zo klein dat ze niet rendabel zijn. Dat leidt tot het weglekken van energie en efficiëntie. Ik noem bijvoorbeeld de eenjarige master Grieks en Latijnse taal en cultuur, de duale master museumconservator, de researchmasters archeologie en Gouden Eeuw of de mastertrack Italiaans. Het zijn maar een paar voorbeelden, want er zijn nog meer niet-rendabele masters.’

De researchmasters wil Van Vree gaan herschikken en 'dichter tegen de onderzoeksscholen aanbrengen', en daarbij de mogelijkheid van samenwerking met andere universiteiten onderzoeken. 'Zo willen we proberen joint programs op te zetten met de VU en de UU, onder meer op het terrein van de Nederlandse literatuur en religiewetenschappen.’

Ook kent de faculteit volgens van Vree veel masters met een onduidelijk profiel. ‘Die moeten worden omgevormd tot bijvoorbeeld professionele of educatieve masters met een coherent, samenhangend programma waarin alleen vakken kunnen worden gekozen die direct met het programma te maken hebben.’

Pijnlijk proces
Over dit nieuwe faculteitsprofiel zal de komende weken worden gesproken met alle stakeholders binnen en buiten de faculteit. Op basis daarvan zal er een keuze worden gemaakt voor bepaalde scenario’s, die vervolgens moeten worden doorgerekend en op hun personele consequenties worden beoordeeld. Maar het zal hoe dan ook nog enige jaren duren voordat een nieuwe koers resultaat zal hebben. Helder is wel dat het personeelsbestand in fte gerekend zal inkrimpen, zegt Van Vree. ‘Maar of en hoe er (gedwongen) ontslagen zullen vallen is nu absoluut nog niet te zeggen.’

Van Vree realiseert zich dat het om ‘een buitengewoon ingewikkeld en op sommige punten ook pijnlijk proces’ zal gaan. ‘Niettemin hopen en verwachten we dat deze plannen ook nieuwe energie en creativiteit zullen oproepen en dat we als facultaire gemeenschap sterk genoeg zijn om gezamenlijk aan de toekomst te werken.’

Uit protest tegen de plannen is inmiddels een Facebook-pagina opgericht.